Polskim Busem do Budapesztu, ze stolicy Węgier do Irkucka przez Moskwę samolotem, a z Irkucka do Ułan Ude Koleją Transsyberyjską… tak rozpoczęliśmy II Wymianę młodzieży Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych Małopolskiego Oddziału w Krakowie Polska-Buriacja 2017 r. pn. „Śladami unikalnej syberyjskiej przyrody i polskich diaspor, czyli z Dolinek Podkrakowskich na Syberię”.

Niesamowite przyjęcie czekało na nas po przyjeździe do Ułan Ude. Gospodarze regionalnym zwyczajem przywitali nas chlebem i mlekiem w rytmach buriackich melodii. Pan Bogusław dostąpił wielkiego zaszczytu otrzymując hadak, czyli buriacki szal-symbol uznania i szacunku. Tak rozpoczęła sie oficjalna wizyta polskiej delegacji młodzieży zrzeszonej w Polskim Towarzystwie Schronisk Młodzieżowych Oddziału Małopolskiego
w Krakowie w Bajkalskim Koledżu Turystyki i Serwisu w Ułan Ude.

Podczas powitalnego spotkania był czas na nie tylko na przemówienia i prezentacje ale również wspólny śpiew, tańce regionalne i pamiątkowe fotografie. Serdeczne powitania przez dyrektora, nauczycieli, pracowników administracji i studentów przełamały w nas niepewność i wszelkie obawy. Byliśmy oczarowani bezpośredniością i uprzejmością gospodarzy. To też szybko buriacki taniec Jochar przepleciony został elementami naszego „Krakowiaczka”.

Pobiedna część wizyty tego dnia była równie poruszająca i ekscytująca. Powitała na Pani Maria Iwanowa wraz z mężem Gienadijem, którzy towarzyszyli nam do końca dnia. Pani Maria honorowy prezes Kulturowo-Narodowej Autonomii Polaków „Nadzieja” w Ułan Ude przygotowując naszą wizytę na Syberii pragnęła abyśmy poznali i zobaczyli jak najwięcej. Na początku odbyliśmy  wycieczkę z przewodnikiem Jewgienijem Siemionowem po Ułan Ude. Obejrzeliśmy miejsce założenia miasta i wykopaliska archeologiczne, gdzie rzeka Uda wpada do Selengi, Teatr Dramatyczny, Teatr Opery i Baletu oraz wiele innych atrakcji miasta obfitujące w cerkwie i niezliczone pomniki.

Mieliśmy okazję zobaczyć jak modlą  lamowie w dacanie, usłyszeć śpiew a'capella i obserwować popów podczas sprawowania modlitw
w cerkwi prawosławnej. Odwiedziliśmy Centrum Buddyzmu na Złotej Górze i Dom Przyjaźni Narodów - siedzibę 20 narodowości zamieszkujących Buriację oraz Dom Kultury, w którym działa słynny zespół taneczny „Akwarelki”.

Wieczorem odwiedziliśmy Dom Polski - siedzibę Narodowo-Kulturowej Autonomii Polaków w mieście Ułan-Ude "Nadzieja”. Dom Polski to miejsce tętniące życiem Polaków na Syberii, gdzie aktywnie działa ponad 100 naszych Rodaków. Opowieściom Pani Marii o życiu i historii Polaków na Zabajkalu, krzewieniu kultury i zwyczajach polskich nie było końca. To historyczne wydarzenie odbyło sie w towarzystwie Pani Olgi Poljakowej, Jej męża - muzyka i kompozytora Pana Aleksandra Poljakowa i nauczyciela języka polskiego Pana Krystiana Furmanowicza.

Mimo opadających powiek ze zmęczenia byliśmy pod ogromnym wrażeniem wspólnie realizowanych projektów na rzecz upamiętnienia dokonań  Polaków i krzewienia polskości na Syberii wspólnie przez Panią Marię i naszego przewodnika Pana Jerzego Bogusława Nowaka.

Niestety tego dnia brakło nam czasu na wizytę w polskim kościele i spotkanie z ks. Adamem Romaniukiem-proboszczem Parafii w Ułan Ude i odległego o 700 km miasta Czita.  Z nadmiaru wrażeń, emocji i zmęczenia nie mogliśmy spać. Ale to chyba normalne, przecież doświadczyliśmy fenomenu, jak dużo można dowiedzieć sie o swojej Ojczyźnie, będąc ponad 7000 km od Polski. Kolejny dzień zupełnie inny.

Poczuliśmy zapach stepu, gór i przecudnej doliny rzeki Selengi. Cały dzień spędziliśmy wspólnie z młodzieżą i studentami Bajkalskiego Koledżu
w miejscowości Tołogoj. Regionalne tańce rosyjskie i buriackie, rozgrywki sportowe, wspinaczka skałkowa,  śpiew przy gitarach,  wspólne ognisko, wycieczka w Góry Szamańskie, cóż może być skuteczniejsze w nauce języka, zwyczajów, przyrody i kultury obydwu narodów. To najlepszy sposób aby uczyć się wzajemnego szacunku, tolerancji
i poszanowania dla innych kultur i narodowości.

Środa rano - kolejny dzień rozpoczyna się wycieczką do Ust Barguzin. Jedziemy na północ prze tajgę prawie 300 km. Krajobraz na początku wydaje się monotonny, droga prosta, tajga i niebo w idealnej kompozycji. (uwielbiam ten nieskomplikowany i symbolizujący wolność widok w Rosji). Mijamy po drodze drewniane wioski, w których wolno płynie życie. Wszędzie pełno drzew, wśród których dominuje śliczna „panna” brzoza, to drzewo dające moc i życie. Drewniane zabudowania bardzo skromne, momentami nawet biedne, ogrodzone prymitywnym płotem skrywają maleńkie poletka w których rośną warzywa. Są też śliczne, kolorowe domy okraszone białymi zdobieniami i okiennicami-najbardziej charakterystyczna architektura syberyjska.

Dojeżdżając do brzegu Bajkału mijamy miejscowość Turkę, gdzie pojawiła się namiastka luksusu. Przedsiębiorstwo turystyczne, hotel, nadmorska plaża zagrodzona jak pentagon, kute bramy i lustrzane domy strasznie kłócą się z unikalną syberyjską przyrodą.
                  Zabajkale to tektoniczny rejon w którym występują bogate wody mineralne i termalne. Temperatura niektórych źródeł dochodzi do 70 °C. Goriacińsk, Maksimiucha, Gremiacińsk, Barguzin, Dawsza to tylko niektóre miejscowości, gdzie występują źródła radanowe, cudownie działające min. na skórę i schorzenia reumatyczne. 

 Bajkał to najgłębsze tektoniczne jezioro świata 1642 m p.p.m, długie na 636 km, szerokie na 78 km, z 1550 gatunkami roślin i zwierząt z najsłynniejszą słodkowodną, drapieżną nerpą czyli foką śnieżnobiałą. To największy rezerwuar wody pitnej na świecie, do którego wpływa około 300 rzek. Najwięcej wody do Bajkału dostarcza rzeka Selenga, mająca swoje źródła w Mongolii.

Nad Selengą położone jest miasto Ułan Ude. Jako jedyna z Bajkału  wypływa rzeka Angara, nad której brzegami usytuowany jest Irkuck.  Bajkał posiada 27 kamienistych wysp z największą wyspą Olchon. Temperatura wody to około 6 °C, przy brzegu 12°C, w zimie w całości zamarza, wpisany jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Na wschodnim wybrzeżu znajduje się Barguziński Rezerwat Biosfery i Park Narodowy. Nasze pierwsze spotkanie z Bajkałem to miejsce przy Szamańskiej Skale i słynnej Czerepażce. Czerepażka to granitowy żółw, który z podniesioną głową wita turystów nad Bajkałem, gdzie różowy bagulnik (krzew) upiększa surowa tajgę.

W Ust Barguzin czekają na nas uczniowie i pracownicy szkoły na czele z Panią Dyrektor. Powitanie, obiad i kolejny atrakcyjny punkt programu - wizyta w domu rybaka. Połów ryb na Bajkale zmienił się ogromnie w ostatnich dekadach, słynna bajkalska ryba omul została objęta całkowitą ochroną ze względu na ryzyko wyginięcia gatunku.  Połów ryb obecnie jest bardzo ograniczony, łodzie zastąpiono kutrami toteż z przyjemnością obejrzeliśmy stare łodzie i sieci rybackie.

Późnym popołudniem braliśmy udział w akcji ekologicznej „36 minut dla Bajkału”. Zbieraliśmy śmieci na plaży (np. akordeon, skórzane torby i złote pantofelki) i bawiliśmy się w quiz ekologiczny. Następnego dnia zwiedzaliśmy Półwysep Św. Nos i miejscowość Machów.
To była prawdziwa uczta duchowa jak to mawia Pan Bogusław.

Spacer plażą nad Zatoką Barguzińską,  wędrujące wydmy z sosnowymi zagajnikami, ośnieżone Góry Barguzińskie, klify skalne majestatycznie wyniosłe nad wodą, chmary komarów, a wieczorem spacer do Króla Bajkału. Woda ciepła i przyjemna zachęcała przy dźwięku gitary  do tańca  na piasku. Kolejny poranek, jazda  marszrutką do Ułan Ude.

W drodze poznaliśmy małżeństwo, które ma korzenie polskie. Żyją z pracy w tajdze, zajmują się myślistwem i wycinką drzew. Mają swoje gospodarstwo kilka krów i kury. Chętnie rozmawiają, są przyjaźnie nastawieni i opowiadają o sobie. Przy drodze zarabiają parę groszy sprzedając pierożki na gorąco z kuchenki samochodowej. U przydrożnej handlarki kupiliśmy orzeszki cedrowe i dalej w drogą na południe Buriacji. Droga w tajdze prosta i przyjemna z pięknymi widokami, gór, lasów, jezior i bagien.

Po męczącej podróży do Ułan Ude czekała nas niespodzianka - pyszny obiad buriacki. Najpierw jednak sami musieliśmy go przygotować. Podczas warsztatów kulinarnych nasza kompania w śnieżnobiałych fartuszkach poznała tajniki lepienia pozów. Pozy to pyszne pierożki z dziurkami w kształcie woreczków. Lepiąc je trzeba było wykonać 33 zlepienia, układając w środku wołowinę, koninę i baraninę. Pozy wyszły nam wspaniale. Do obiadu podano jak zwykle chleb, do tego pyszną śmietanę, którą można było kroić nożem, wyśmienity zielony czaj z mlekiem oraz salamat.

Wieczorem czekała nas tym razem uczta duchowa. W teatrze dramatycznym obejrzeliśmy sztukę pt. „Księżycowy potwór”. Nasza młodzież pomimo bariery językowej pojęła sens trudnej  sztuki dramatycznej, opowiadającej o wojnie rosyjsko tureckiej. Wszyscy jesteśmy pod wrażeniem wysokiego poziomu kultury, z którą mamy do czynienia w wielu sytuacjach i miejscach. W Ułan Ude jest 5 teatrów i 15 szkół muzycznych, działa opera i balet. Ponad 70 % dzieci i młodzieży uczy się w muzycznych szkołach. Widoczny jest ogromny nacisk na rozwój szeroko rozumianej sztuki i kultury.

Intensywny dzień pełen wrażeń i zmysłowych doznań trudno nam było nam zakończyć podziwiając mieniące się kolorami fontanny pod teatrem. W sobotę czekała nas kolejna wycieczka, tym razem pojechaliśmy do Tarbagataj, gdzie mieszkają Starowiercy.
W lokalnym muzeum i w cerkwi spotkał się z nami ojciec Siergiej. Starowiercy to ludzie wypędzeni przez cara do Polski, a następnie z terenów zaboru rosyjskiego przesiedleni na Syberię. Zachowując swoją wiarę,  tradycje i obrzędy prawosławne przetrwali do dzisiaj
w liczbie ponad 100 wyznawców. (w Polsce zamieszkiwali na wschodzie min. w Supraselu)

W filii koledżu w Tarbagataj mieliśmy okazję obejrzeć konkursowe występy gimnastyki artystycznej w wykonaniu małych dziewczynek. Po obiedzie pojechaliśmy w kierunku miasta Czita.

We wsi Barch skręciliśmy na Nikołajową Polanę. To miejsce w tajdze utworzone przez człowieka zakochanego w naturze. Są domki gdzie można mieszkać, gotować, odpoczywać i cieszyć się naturą w parku linowym. Jest nawet scena z widownią i ziemianka, w której mieszka właściciel. Każdy może tu przyjechać i spędzić dowolną  ilość czasu na łonie natury, w otoczeniu magicznej brzozy, irysów i róż syberyjskich ora z wieternic.

Ani na krok nie odstępowały nas komary, które miały przy nas niezłą ucztę. Najbardziej smakowała im szlachetna krew Pana Bogusia. Po powrocie kolacja, pożegnalne spotkanie, wspólny spacer śpiew, prezenty i zaproszenie do Polski. Za kilka miesięcy z radością spotkamy się tym razem w Krakowie.

W naszych sercach i umysłach na zawsze zostaną niezapomniane chwile, które dane nam było przeżyć za Zabajkalu wędrując „Śladami unikalnej syberyjskiej przyrody i polskich diaspor, czyli z Dolinek Podkrakowskich na Syberię”.

         Teresa Sieradzka
          opiekun SKKTPTSM OSTANIEC 
          Zespół Szkół Publiczne Gimnazjum nr 1
          im. Akademii Krakowskiej w Jerzmanowicach

Uczestnicy II Wymiany młodzieży Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych Małopolskiego Oddziału w Krakowie Polska-Buriacja 2017 to:

Paulina Filipek Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Akademii Krakowskiej w Jerzmanowicach 32-048 Jerzmanowice, 
                                      ul.Szkolna 2
Monika Kozdęba Publiczne Gimnazjum nr 18 im. Króla Jana III Sobieskiego 30-001 Kraków

Weronika Pająk Zespół Szkół im. Wincentego Witosa w Suchej Beskidzkiej ul. Spółdzielców 1, 34-200 Sucha Beskidzka

Agnieszka Jaszowska  Prywatne Gimnazjum nr 4 „Inspiracja” ul. Śniadeckich 12b, 31-531 Kraków

Nina Wrońska  Prywatne Gimnazjum nr 4 „Inspiracja” ul. Śniadeckich 12b, 31-531 Kraków

Wiktor Tylnicki Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Akademii Krakowskiej w Jerzmanowicach 32-048 Jerzmanowice,
                                        ul. Szkolna 2
Daniel Pęcak Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Akademii Krakowskiej w Jerzmanowicach 32-048 Jerzmanowice,
                                  ul. Szkolna 2
Marek Sieradzki Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Akademii Krakowskiej w Jerzmanowicach 32-048 Jerzmanowice,
                                         ul. Szkolna 2

  Tak dzielni!
         wytrwali,
          aktywni,
          nie mali!
          Odważni,
          szaleni,
          wzruszeni do łez!
          swej Ziemi bogactwem najczęściej zdziwieni,
          pokorni, gdy trzeba zdobyć się na gest!

Dziękujemy Wam za godne reprezentowanie Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych Oddziału Małopolskiego w Krakowie i swoich szkół z Krakowa, Jerzmanowic i Suchej Beskidzkiej.

Opiekunowie:
Jerzy Bogusława Nowak – przewodnik i tłumacz, wiceprezes ZOM PTSM w Krakowie
Teresa Sieradzka – nauczyciel Publicznego Gimnazjum nr 1  im. Akademii Krakowskiej
                               w Jerzmanowicach

Instytucje wspierające II Wymianę młodzieży Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych Małopolskiego Oddziału w Krakowie Polska-Buriacja 2017
Powiat Krakowski
Zespół Szkół w Jerzmanowicach
Małopolska Organizacja Turystyczna
Urząd Marszałkowski w Krakowie
Fundacja im. Grzegorza Stecha „Pomagamy zdolnej młodzieży”

W imieniu organizatorów dziękujemy Rodzicom, Dyrektorom Szkół i Instytucjom wspierającym za zaufanie i umożliwienie zorganizowania wyjazdu na Syberię.